همه چیز درمورد نهج البلاغه

مصادیقی از دگرگونی ارزش‏ها از منظر مولای متقیان علیه السلام

حضرت علی علیه السلام در نهج ‏البلاغه و در میان خطب، نامه‏ها و حکمت‏ها، با ذکر مصادیقی از مسخ ارزش‏ها در آخر الزمان توجه آیندگان را به مسئولیت خطیرشان در حفظ ارزش‏ها معطوف می‏دارد که در ادامه به نمونه‏هایی از این موارد اشاره می‏شود:

مصادیقی از دگرگونی ارزش‏ها از منظر مولای متقیان علیه السلام

حضرت علی علیه السلام در نهج ‏البلاغه و در میان خطب، نامه‏ها و حکمت‏ها، با ذکر مصادیقی از مسخ ارزش‏ها در آخر الزمان توجه آیندگان را به مسئولیت خطیرشان در حفظ ارزش‏ها معطوف می‏دارد که در ادامه به نمونه‏هایی از این موارد اشاره می‏شود:

مهجوریت و تفسیر به رأی قرآن، مهم‌ترین دگرگونی ارزشی

بر کسی پوشیده نیست که قرآن به عنوان کتاب هدایت بشر، جامع ارزش‏های نیک و پسندیده است. مادامی‌که قرآن و احکام آن در میان افراد یک جامعه برقرار باشد، آن جامعه یک اجتماع ارزشی و مبتنی بر اصول دین مبین اسلام است. حال اگر این منبع نورانی احکام و ارزش‌ها مورد غفلت واقع شود و یا به جهت تمتعات نفسانی مورد تفسیر به رأی قرار گیرد، مصیبت‏بارترین انحطاط و دگرگونی در ارزش‌های دین صورت می‌پذیرد.
امیر بیان علی علیه السلام به کرات، مردم را از این واقعه بیم داده و می‌فرماید:
لَیسَ عِنْدَ أَهْلِ ذَلِکَ الزَّمَانِ سِلْعَةٌ أَبْوَرَ مِنَ الْکِتَابِ إِذَا تُلِی حَقَّ تِلَاوَتِهِ وَ لَا أَنْفَقَ مِنْهُ إِذَا حُرِّفَ عَنْ مَوَاضِعِه ¹.
عبارت نورانی فوق، اشاره‌ای صریح به دگرگونی قرآن نزد مردم آخر الزمان دارد. ارزش‏ها‏ در میان مردم آن گونه رواج پیدا می‏کند که تحریف قرآن و برگرداندن معانی آن به سود شخص و یا گروه، موجب به دست آوردن منفعت می‌شود. این منافع، منحصر به منافع مادی نیست، گاه به جهت شهرت است و گاه مقام و گاهی توجیه اعمال نادرستی که به آن‌ها پای‌بند شده‏اند.
اگر نگاهی به آیات قرآن بیفکنیم، تحریف و جابجایی کلام از جایگاه حقیقی‌اش را از ویژگی‏ها‏ی یهود می‌یابیم که در قرآن بسیار مذمت شده است ²، لذا رواج تفسیر به رأی و تحریف معانی کلام الهی که در آخر الزمان شیوع می‌یابد از خصوصیات نکوهیده یهود است که در میان مسلمانان ظهور و بروز پیدا می‌کند.
مهجوریت قرآن همانند غربت اسلام در آخر الزمان است. در روایتی از پیامبر صلی الله علیه و آله نقل شده است که فرمود: «به درستی که اسلام غریبانه آغاز شد و به زودی به غربت باز می‌گردد، پس خوشا به حال غریبان!» ³.
حضرت علی علیه السلام نیز در نهج ‌البلاغه، وقوع چنین غربتی را برای اسلام بیان فرمود و از مهجوریت قرآن خبر می‌دهد:
فَالْکِتَابُ یوْمَئِذٍ وَ أَهْلُهُ طَرِیدَانِ مَنْفِیانِ وَ صَاحِبَانِ مُصْطَحِبَانِ فِی طَرِیقٍ وَاحِدٍ لَا یؤْوِیهِمَا مُؤْوٍ فَالْکِتَابُ وَ أَهْلُهُ فِی ذَلِکَ الزَّمَانِ فِی النَّاسِ وَ لَیسَا فِیهِمْ وَ مَعَهُمْ وَ لَیسَا مَعَهُمْ لِأَنَّ الضَّلَالَةَ لَا تُوَافِقُ الْهُدَى وَ إِنِ اجْتَمَعَا ⁴.
از آن جا که در حیات دنیوی، تشابه صورت‌ها، استعدادها، فعالیت‏ها‏ و رفتارها باعث می‌شود که برترین و پست‌ترین انسان‌ها به ظاهر یکی بنمایند ⁵، لذا به این جهت است که حضرت، قرآن و پیروان آن را بی ‏پناه توصیف می‏فرماید در حالی که در کنار دیگران و در یک اجتماع زندگی می‏کنند. این بی پناهی، خود را در گفتار، کردار و

رفتار آدمیان بروز می‌دهد. از آن جا که حق و باطل، ظلمت و نور، و هدایت و گمراهی قابل جمع نیستند، قرآنیان نیز در عین حضور در جمع مردم، غائب اند و غریب؛ چرا که حیات قرآنی از میان آنان رخت بربسته و جای خود را به ارزش‏هایی غیر الهی داده است. از همین روست که امام علی علیه السلام، در بیان ویژگی‏ها‏ی ظهور، احیای قرآن و بازگرداندن احکام آن به جایگاه خویش، از جمله اقدامات حضرت مهدی علیه السلام بر می‌شمارند:
یعْطِفُ الْهَوَی عَلَی الْهُدَی إِذَا عَطَفُوا الْهُدَی عَلَی الْهَوَی، وَیعْطِفُ الرَّأْی عَلَی الْقُرْآنِ إِذَا عَطَفُوا الْقُرْآنَ عَلَی الرَّأْی ⁶.
یکی از اصلاحات امام زمان علیه السلام به هنگام ظهور، این است که همگان را پیرو قرآن و احکام نورانی آن می‌سازد، در آن زمانی که آن را وارونه کرده و به قصد رسیدن به منافع دنیوی، نظرات خود را بر آن تحمیل کرده‏اند.
در آن هنگام فرقه‏ها‏ی گوناگونی از جمله مرحبه، کرامیه، معتزله و ... برای اثبات صحت مذهب خود به قرآن استشهاد، و آرای و نظرات خود را بر آن تحمیل می‌کنند و گمان می‌کنند که به راه حق رفته‏اند در حالی که سؤال از اهل ذکر (قرآن) را ترک گفته و به صاحب امر رجوع نمی‌کنند؛ همان کسانی که مورد خطاب خداوند واقع شده و قرآن در خانه آنان نازل گشته است. آنان همان اهل بیت نبوت و رسالت هستند، پس اگر کسی برای فهم قرآن به آن‌ها مراجعه کرد مسلماً هدایت یافته است ⁷.
یاران حضرت مهدی علیه السلام و ارزش‌مداران واقعی آخر الزمان، کسانی هستند که با صیقل ذهن و روح خویش، دیده‏ها‏یشان را از نور قرآن روشنایی می‌بخشند و جام‏ها‏ی حکمت را پی در پی می‌نوشند ⁸.

پی نوشت :